Τα Χριστούγεννα είναι για πολλούς μια περίοδος χαράς, φωτεινότητας και συντροφικότητας. Ωστόσο, για ορισμένους ανθρώπους, αυτή η εποχή του χρόνου μπορεί να φέρει μαζί της συναισθήματα θλίψης, κόπωσης και άγχους. Η Εποχική Συναισθηματική Διαταραχή (Seasonal Affective Disorder – SAD) αποτελεί μια ψυχική κατάσταση που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους, ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες. Τι είναι όμως η Εποχική Συναισθηματική Διαταραχή (Seasonal Affective disorder) ή αλλιώς SAD;
Η SAD είναι μια μορφή «κατάθλιψης» που επηρεάζει τους ανθρώπους συγκεκριμένες εποχές του χρόνου, συνήθως το φθινόπωρο και το χειμώνα. Οι μικρότερες μέρες, η μειωμένη ηλιοφάνεια και οι αλλαγές στον κιρκάδιο ρυθμό του σώματος συμβάλλουν στην εμφάνισή της. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα περιλαμβάνουν ένα επίμονο αίσθημα θλίψης ή απελπισίας, έλλειψη ενέργειας και κόπωση. Έτσι λοιπόν παρατηρείται αυξημένη ανάγκη για ύπνο που μπορεί να οδηγήσει και σε δυσκολία στη συγκέντρωση. Ακόμη, κατά τη διάρκεια του χειμώνα αναφέρονται και οι αναφορές στα υπερφαγικά και τα βουλιμικά επεισόδια, συχνά με μεγάλη αύξηση στην κατανάλωση υδατανθράκων, λιπαρών και γενικότερα του junk food. Τέλος, όλα αυτά κλείνουν τη λίστα με το αίσθημα της απομόνωσης από τους άλλους ανθρώπους. Υπάρχει η τάση να νιώθουμε ότι δεν έχουμε αρκετά μεγάλο κοινωνικό κύκλο ή και καλούς φίλους, καθώς και ότι δεν είμαστε τόσο κοντά με την οικογένεια μας όσο θα θέλαμε. Κρατάμε πάντως ότι η SAD δεν πρέπει να συγχέεται με τη “χειμωνιάτικη μελαγχολία,” καθώς επηρεάζει τη λειτουργικότητα του ατόμου.
Οι γιορτές, αν και είναι μια περίοδος χαράς για πολλούς, μπορούν να εντείνουν τα συμπτώματα της SAD για διάφορους λόγους. Πρώτη σαν αιτία είναι οι αυξημένες προσδοκίες, δηλαδή η κοινωνική πίεση για ευτυχία και συμμετοχή σε γιορτινές δραστηριότητες μπορεί να κάνει όσους υποφέρουν από SAD να αισθάνονται αποκομμένοι ή ανεπαρκείς. Δεύτερη αιτία είναι η έλλειψη φωτός, ουσιαστικά οι μικρότερες μέρες και ο περιορισμένος χρόνος έκθεσης στον ήλιο, που είναι ήδη πρόβλημα το χειμώνα, συνδυάζονται με τον περιορισμένο χρόνο για υπαίθριες δραστηριότητες λόγω των γιορτινών υποχρεώσεων. Ένα ακόμα γεγονός στο οποίο δε δίνουμε όση σημασία χρειάζεται είναι οι οικογενειακές εντάσεις. Οι συγκεντρώσεις με συγγενείς μπορεί να προκαλέσουν συναισθηματική πίεση, ιδιαίτερα αν υπάρχουν άλυτες συγκρούσεις ή αποξένωση. Ακόμη, οι μέρες αυτές, είναι μέρες χαράς, γιορτής και κοινωνικής επαφής μπορούν να υπενθυμίσουν την απουσία ατόμων που έχουν χαθεί, εντείνοντας τα συναισθήματα μοναξιάς.
Ας δούμε λοιπόν μερικές ιδέες για να αντιμετωπίσουμε τη SAD. Οι γιορτινές ημέρες, κατά τις οποίες δεν δουλεύουμε, είναι μια καλή ευκαιρία να κάνουμε βόλτες και να έρθουμε σε επαφή με τη φύση και τον εαυτό μας, ειδικά κατά τις πρωινές και μεσημεριανές όπου και το φως είναι πιο έντονο. Επίσης, το να φροντίσουμε τον εαυτό μας με μια πιο υγιεινή ρουτίνα, όπως το να ακολουθήσουμε μια ισορροπημένη διατροφή, να έχουμε αρκετές ώρες ποιοτικού ύπνου και να έχουμε και κάποια δραστηριότητα. Σε κάθε περίπτωση μην πιέζεστε να συμμετέχετε σε όλες τις γιορτινές δραστηριότητες αν δεν αισθάνεστε άνετα. Να θέσετε ρεαλιστικούς στόχους για το τι μπορείτε να κάνετε και επιτρέψτε στον εαυτό σας να πει “όχι”. Τις στιμές που νιώθετε ότι χρειάζεστε συναισθηματική υποστήριξη, μη φοβηθείτε να τη ζητήσετε. Μιλήστε για τα συναισθήματά σας με φίλους ή μέλη της οικογένειας που εμπιστεύεστε. Ίσως να είναι η ώρα να σκεφτείτε να επικοινωνήσετε με έναν ψυχολόγο. Οι γιορτές είναι μια καλή περίοδος για αναστοχασμό. Δοκιμάστε να σκεφτείτε τι δεν πήγε όπως το θέλατε και δώστε έμφαση σε πράγματα που θα σας δώσουν χαρά. Αφιερώστε χρόνο σε δραστηριότητες που σας ευχαριστούν, όπως το διάβασμα, η μουσική ή ακόμα και οι χειροτεχνίες. Δοκιμάστε να ενσωματώσετε πρακτικές χαλάρωσης, όπως ο διαλογισμός και οι βαθιές αναπνοές.
Συμπερασματικά, η Εποχική Συναισθηματική Διαταραχή μπορεί να αποτελέσει πρόκληση, ειδικά κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, όταν οι κοινωνικές πιέσεις και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες είναι αυξημένοι. Αναγνωρίζοντας τα συμπτώματα και εφαρμόζοντας στρατηγικές αυτοδιαχείρισης, μπορείτε να μειώσετε τον αντίκτυπο της SAD και να δημιουργήσετε μια πιο ισορροπημένη γιορτινή εμπειρία. Θυμηθείτε, η αυτοφροντίδα και η υποστήριξη από τους γύρω σας είναι το κλειδί για μια πιο φωτεινή και ευχάριστη περίοδο.
