Οι γονείς είναι συχνά οι πρώτοι που παρατηρούν τις μικρές διαφορές στη συμπεριφορά ή την ανάπτυξη του παιδιού τους. Ένα από τα πρώτα σημάδια του αυτισμού μπορεί να είναι η δυσκολία στην κοινωνική αλληλεπίδραση, όπως η δυσκολία να κρατάει βλεμματική επαφή. Δηλαδή το παιδί αποφεύγει να κοιτάξει τους άλλους στα μάτια, κάτι που συχνά είναι ένδειξη κοινωνικής σύνδεσης. Ακόμη μπορεί να μην ανταποκρίνεται στο όνομά του, δηλαδή να μη γυρίζει όταν το φωνάζουν αλλά και να μην εκδηλώνει ανάγκη για αγκαλιές ή να αποφεύγει το άγγιγμα, δείχνοντας προτίμηση στη μοναχικότητα. Δεύτερο σημάδι είναι η διαφορετικότητα στην επικοινωνία του παιδιού. Το παιδί μπορεί να μην μιλάει σύμφωνα με τα αναπτυξιακά ορόσημα ή να έχει περιορισμένο λεξιλόγιο. Επίσης, αντί να δημιουργεί δικές του προτάσεις, το παιδί μπορεί να επαναλαμβάνει φράσεις που ακούει, χωρίς να φαίνεται ότι κατανοεί τη σημασία τους. Συχνά τα παιδιά με αυτισμό δεν αντιλαμβάνονται τον μεταφορικό λόγο ή τους κοινωνικούς υπαινιγμούς. Έχουν ουσιαστικά δυσκολία στην κατανόηση.
Μία ακόμα ένδειξη είναι οι στερεοτυπικές συμπεριφορές και τα περιορισμένα ενδιαφέροντα. Το παιδί κάνει πολύ συχνά επαναλαμβανόμενες κινήσεις, όπως η ταλάντευση του σώματος, το χτύπημα των χεριών ή η περιστροφή αντικειμένων. Επίσης, προσηλώνεται σε συγκεκριμένα αντικείμενα ή ενδιαφέροντα. Μπορεί να ασχολείται υπερβολικά με συγκεκριμένα παιχνίδια ή να απορροφάται από λεπτομέρειες, όπως οι ρόδες ενός αυτοκινήτου. Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα για τον αυτισμό είναι η δυσκολία με τις αλλαγές. Οι αλλαγές στη ρουτίνα του παιδιού του προκαλούν έντονο άγχος ή αναστάτωση. Το παιδί μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο σε ήχους, φώτα ή συγκεκριμένες υφές, ή αντίθετα να αναζητά έντονες αισθητηριακές εμπειρίες, όπως το δυνατό φως. Ορισμένα παιδιά μπορεί να παρουσιάζουν ιδιαίτερες δεξιότητες, όπως εξαιρετική μνήμη, ενώ σε άλλους τομείς (π.χ. κοινωνικές δεξιότητες) υπολείπονται.
Τα Βήματα που Πρέπει να Ακολουθήσει Ένας Γονέας
Αν ένας γονέας παρατηρήσει σημάδια αυτισμού, είναι φυσικό να αισθανθεί ανησυχία. Το σημαντικό είναι να ενεργήσει με ψυχραιμία και να αναζητήσει την κατάλληλη βοήθεια. Τα βήματα που χρειάζεται να ακολουθήσει ο γονιός είναι τα παρακάτω:
1. Συγκέντρωση Πληροφοριών: Καταγράψτε τις παρατηρήσεις σας για το παιδί σας. Προσπαθήστε να δώσετε συγκεκριμένα παραδείγματα συμπεριφορών που σας προβληματίζουν. Αυτό θα βοηθήσει τους ειδικούς να έχουν μια σαφή εικόνα.
2. Συμβουλευτείτε τον Παιδίατρο:Ο παιδίατρος είναι ο πρώτος ειδικός που πρέπει να ενημερωθεί. Θα πραγματοποιήσει αξιολόγηση της γενικής ανάπτυξης του παιδιού και, αν χρειαστεί, θα σας παραπέμψει σε ειδικούς, όπως παιδοψυχολόγους ή αναπτυξιολόγους.
3. Αξιολόγηση από Ειδικούς: Οι ειδικοί, όπως αναπτυξιολόγοι ή παιδοψυχίατροι, μπορούν να πραγματοποιήσουν λεπτομερείς διαγνωστικές αξιολογήσεις. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν παρατηρήσεις, συνεντεύξεις με τους γονείς και εξειδικευμένα τεστ.
4. Έγκαιρη Παρέμβαση:Αν το παιδί διαγνωστεί με αυτισμό, είναι σημαντικό να ξεκινήσει η παρέμβαση όσο το δυνατόν νωρίτερα. Τα προγράμματα πρώιμης παρέμβασης, με εργοθεραπεία, λογοθεραπεία και εξειδικευμένη συμπεριφορική θεραπεία βοηθούν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και στη βελτίωση της καθημερινότητας τόσο του παιδιού όσο και των γονέων.
5. Ενημέρωση και Υποστήριξη: Η εκπαίδευση των γονέων σχετικά με τον αυτισμό είναι κρίσιμη. Υπάρχουν οργανισμοί και ομάδες υποστήριξης που μπορούν να παρέχουν πληροφορίες, καθοδήγηση και συναισθηματική υποστήριξη. Αφού πρώτα υπάρξει η ενημέρωση από παιδίατρο, αναπτυξιολόγο και ψυχολόγο.
6. Δημιουργία Προσαρμοσμένων Ρουτινών: Η σταθερότητα είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα παιδιά με αυτισμό. Δημιουργήστε προβλέψιμες ρουτίνες στο σπίτι και χρησιμοποιήστε οπτικά βοηθήματα ή λίστες για να βοηθήσετε το παιδί να κατανοήσει την καθημερινότητα.
Η αναγνώριση των πρώτων σημείων του αυτισμού μπορεί ναι μεν να προκαλέσει ανησυχία, αλλά είναι επίσης μια ευκαιρία για δράση. Με την κατάλληλη υποστήριξη, τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού μπορούν να αναπτύξουν δεξιότητες που θα τους βοηθήσουν να ζουν μια γεμάτη και ικανοποιητική ζωή. Το κλειδί είναι η έγκαιρη διάγνωση, η πρόσβαση σε εξειδικευμένες υπηρεσίες και η διαρκής υποστήριξη τόσο σε ατομικό όσο και σε οικογενειακό επίπεδο. Οι γονείς δεν χρειάζεται να είναι μόνοι τους σε αυτό το ταξίδι, υπάρχουν εργαλεία, ειδικοί και κοινότητες έτοιμες να τους βοηθήσουν να διαχειριστούν τις προκλήσεις και να αναδείξουν τις δυνατότητες του παιδιού τους.
