Όταν ένας γονιός διαγιγνώσκεται με καρκίνο, η πρώτη σκέψη συχνά είναι: «Πώς θα το πω στο παιδί μου;» Η επιθυμία να το προστατεύσουμε από τον πόνο και τον φόβο είναι απόλυτα φυσική. Ωστόσο, η σιωπή ή η απόκρυψη της αλήθειας μπορεί να δημιουργήσει μεγαλύτερη ανασφάλεια και άγχος. Τα παιδιά, ακόμη κι αν δεν τους λέμε τα πάντα, αντιλαμβάνονται τις αλλαγές στο σπίτι, στο συναίσθημα και στη ρουτίνα. Η ειλικρίνεια, προσαρμοσμένη στην ηλικία τους, είναι το κλειδί για να νιώσουν ασφάλεια και εμπιστοσύνη.
Όσο και αν σε δυσκολεύει όλο αυτό στη σκέψη, να θυμάσαι ότι τα παιδιά χρειάζονται την αλήθεια, αλλά σε δόσεις που μπορούν να κατανοήσουν.
Σε ένα μικρό παιδί μπορούμε να πούμε για παράδειγμα: «Η μαμά έχει μια αρρώστια που λέγεται καρκίνος. Οι γιατροί θα της δώσουν φάρμακα για να τη βοηθήσουν να γίνει καλά, αλλά μπορεί να κουράζεται ή να χάνει τα μαλλιά της.» Από την άλλη, σε ένα μεγαλύτερο παιδί ή έφηβο, μπορούμε να είμαστε πιο αναλυτικοί, αφήνοντας χώρο για ερωτήσεις και να πούμε κάτι όπως: «Ο καρκίνος σημαίνει ότι κάποια κύτταρα στο σώμα μου δεν λειτουργούν σωστά. Οι θεραπείες είναι δύσκολες, αλλά υπάρχουν τρόποι να τις αντιμετωπίσουμε.»
Με ότι κι αν επιλέξουμε να πούμε πρέπει να έχουμε υπόψιν μας ότι η γλώσσα πρέπει να είναι απλή, συγκεκριμένη και καθησυχαστική. Τα παιδιά νιώθουν ασφάλεια όταν βλέπουν ότι οι ενήλικες τους μιλούν με ειλικρίνεια και δεν κρύβουν πράγματα.
Κάθε παιδί θα αντιδράσει διαφορετικά. Άλλα μπορεί να ρωτήσουν πολλά, άλλα να σιωπήσουν. Μερικά ίσως θυμώσουν ή απομακρυνθούν προσωρινά. Όλες οι αντιδράσεις είναι φυσιολογικές. Ο ρόλος του γονιού είναι να ακούει χωρίς να διορθώνει. Μπορούμε να πούμε φράσεις όπως: «Καταλαβαίνω ότι φοβάσαι. Κι εγώ φοβάμαι μερικές φορές, αλλά είμαστε μαζί σ’ αυτό.» Η αποδοχή του φόβου, της λύπης ή της οργής βοηθά το παιδί να μάθει πως τα συναισθήματα δεν είναι επικίνδυνα αλλά είναι κομμάτι της αγάπης και της ανθρώπινης σχέσης.
Δεν πρέπει να παραλείψεις να προετοιμάσεις το παιδί για τις αλλαγές που θα έρθουν. Η ασθένεια και οι θεραπείες συχνά φέρνουν αλλαγές στην καθημερινότητα. Κάνε μια συζήτηση με το παιδί για το τι να περιμένει με τρόπο κατανοητό, δηλαδή «Τις επόμενες μέρες η μαμά θα είναι στο νοσοκομείο, αλλά ο μπαμπάς και η γιαγιά θα είναι εδώ μαζί σου.» ή και εκφράσεις όπως «Ίσως να μην έχω πολλή ενέργεια, αλλά θα συνεχίσουμε να διαβάζουμε τα βράδια το παραμύθι μας.»
Η ιδέα του τι να περιμένει ένα παιδί του προσφέρει σταθερότητα. Αν ξέρει τι θα συμβεί, νιώθει λιγότερη ανασφάλεια. Μικρές ρουτίνες – όπως το να κρατάτε επαφή με ζωγραφιές, βιντεάκια ή αγκαλιές – διατηρούν το συναισθηματικό δέσιμο.
Μεγάλη βοήθεια σε αυτό τόσο για τους γονείς όσο και για τα παιδιά είναι η ψυχολογική υποστήριξη από ειδικούς παιδοψυχολόγους. Οι ειδικοί ψυχικής υγείας γνωρίζουν πώς να εξηγήσουν την ασθένεια με τρόπο προσαρμοσμένο στην ηλικία του κάθε παιδιού να βοηθήσουν το παιδί να εκφραστεί μέσω του παιχνιδιού ή της ζωγραφικής και να διδάξουν στο γονιό πώς να απαντά σε δύσκολες ερωτήσεις.
Η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης οικογενειών με καρκίνο προσφέρει επίσης ανακούφιση, γιατί υπενθυμίζει ότι δεν είστε μόνοι.
Τα παιδιά αντλούν δύναμη από τη στάση των γονιών τους. Δεν χρειάζεται να προσποιηθείς ότι όλα είναι εύκολα, αλλά μπορείς να μεταδώσεις πίστη στη ζωή και στη δυνατότητα να αντιμετωπίζετε τις δυσκολίες μαζί. «Δεν ξέρω ακριβώς πώς θα είναι τα πράγματα, αλλά θα τα περνάμε ένα-ένα, μαζί.» Η ελπίδα, ακόμη και μέσα στην αβεβαιότητα, είναι το πιο πολύτιμο δώρο που μπορεί να προσφέρει ένας γονιός στο παιδί του.
Μπορεί το να μιλήσουμε στο παιδί για τον καρκίνο είναι δύσκολο, αλλά η αλήθεια ειπωμένη με αγάπη προστατεύει περισσότερο από τη σιωπή. Όταν το παιδί αισθάνεται ότι το εμπιστεύονται, ότι συμμετέχει και ότι η οικογένεια παραμένει ενωμένη, αναπτύσσει ανθεκτικότητα, κατανόηση και βαθύτερη πίστη στη δύναμη της σχέσης γονιού–παιδιού.
